VBAR vanaf 2026

Sinds 1 januari 2025 controleert de Belastingdienst weer op schijnzelfstandigheid van ZZP’ers. Volgens de belastingdienst is sprake van schijnzelfstandigheid als iemand zich presenteert als zelfstandige, terwijl er volgens het arbeidsrecht sprake is van een dienstverband. Een online keuzehulp helpt om een indicatie te krijgen van de betreffende contractvorm in het kader van de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties. Vanaf 2026 gaat de wet VBAR gelden die voortbouwt op de criteria van het Deliveroo-arrest.

Schijnzelfstandigen

Schijnzelfstandigheid wordt door de Raad van State gedefinieerd als de situatie waarin wordt gewerkt als zelfstandige, terwijl de werkende op basis van het arbeidsrecht (juridisch) een arbeidsovereenkomst heeft. Er waren eind 2023 meer dan 1,2 miljoen zzp’ers in Nederland. Hiermee maakten zzp’ers 13 procent van de totale werkzame beroepsbevolking uit. Een ruwe schatting is dat er eind 2024 ongeveer 200.000 schijnzelfstandigen waren.

Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (VBAR)

Het wetsvoorstel ‘Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden’ (VBAR) bouwt voort op de criteria uit het Deliveroo-arrest. Het wetsvoorstel voorziet in een nadere invulling van het zogenoemde gezagscriterium in de wettelijke definitie van de arbeidsovereenkomst. Door het bieden van een toetsingskader, dat het onderscheid tussen werknemers en zelfstandigen moet verduidelijken, beoogt het wetsvoorstel schijnzelfstandigheid te verminderen.

De regering heeft de uitspraken van de jurisprudentie vertaald naar twee hoofdelementen. Het eerste hoofdelement is ‘werkinhoudelijke en organisatorische sturing’ en ziet op kenmerken die wijzen op werken in dienst van een ander. Het tweede hoofdelement, ‘werken voor eigen rekening en risico’, ziet op kenmerken die erop wijzen dat juist niet in ondergeschiktheid wordt gewerkt, maar als zelfstandige.

Werkinhoudelijke en organisatorische sturing

Typische kenmerken die horen bij loondienst

De opdrachtgever kan bepalen hoe het werk wordt verricht of wat de werktijden zijn.
Het werk wordt gedurende langere tijd verricht.
De werkende verricht werkzaamheden die ook door werknemers wordt verricht bij die organisatie.
De werkende verricht taken die structureel onderdeel zijn van de organisatie (zoals bouwen bij een bouwbedrijf, of lesgeven op een school).
De werkende verricht het werk persoonlijk. De werkende mag zich alleen met toestemming van de opdrachtgever laten vervangen.
De vergoeding/het salaris voor het werk wordt van tevoren per uur (of per maand) afgesproken en op een vast moment overgemaakt.
De vergoedingen zijn vergelijkbaar met het salaris dat aan werknemers wordt betaald voor gelijksoortig werk.
De werkende loopt weinig ondernemersrisico bij het uitvoeren van het werk en doet weinig eigen investeringen. Bijvoorbeeld omdat de opdrachtgever de kosten draagt als het werk niet goed wordt uitgevoerd.
De werkende presenteert zich naar buiten toe niet als ondernemer. Bijvoorbeeld omdat de werkende zich weinig of niet aanbiedt voor andere opdrachtgevers.
De werkende heeft een inspanningsverplichting.

werken voor eigen rekening en risico

Typische kenmerken van een opdracht die door een zzp’er wordt uitgevoerd:

De werkende bepaalt zelf hoe het werk wordt uitgevoerd en wat de werktijden zijn, niet de opdrachtgever.
Het gaat om een opdracht van kortere duur of een beperkt aantal uren per week.
De werkende voert geen werkzaamheden uit die ook door werknemers worden gedaan binnen de organisatie.
De werkende heeft specifieke kennis en ervaring die niet aanwezig is binnen de organisatie.
De werkende heeft de vrijheid om zich te laten vervangen en kan dat in de praktijk ook doen.
De werkende wordt op factuurbasis per uur of per opdracht betaald. Wanneer per uur wordt betaald, worden alleen de daadwerkelijk gewerkte uren betaald. Bij ziekte ontvangt de werkende niets.
De vergoeding voor het werk ligt duidelijk hoger dan wat binnen de sector normaal gesproken aan werknemers wordt betaald.
De werkende draagt ondernemersrisico en doet eigen investeringen voor het werk. Bijvoorbeeld omdat hij/zij zelf de materialen of apparaten voor het werk moet kopen.
De werkende gedraagt zich naar buiten toe als ondernemer. Bijvoorbeeld doordat hij/zij actief een website beheert en ook andere klussen uitvoert.
Er is een resultaatverplichting met de werkende afgesproken.

Indicaties van ondernemerschap

Wanneer de indicaties uit "Werkinhoudelijke en organisatorische sturing" in evenwicht zijn met de contra-indicaties van het werken als zelfstandige, wordt gekeken naar de volgende indicaties van ondernemerschap:

De werkende werkt voor meerdere opdrachtgevers per jaar
De werkende doet investeringen in zijn bedrijf qua tijd, geld, imago, website etc.
De werkende staat ingeschreven bij de Kamer van Koophandel, draagt btw af etc.

Deze indicaties voor ondernemerschap worden dus pas relevant als de eerdere kenmeren van de opdracht geen uitsluitsel geven.

Rechtsvermoeden van arbeidsovereenkomst

Op basis van het uurtarief kan sprake zijn van een rechtsvermoeden van arbeidsovereenkomst. Dit is het geval indien het uurtarief onder €33 ligt. Indien gewerkt wordt onder dit tarief bestaat direct het vermoeden van arbeid op basis van een arbeidsovereenkomst. De bedoeling hiervan is om werkenden aan de onderkant van de arbeidsmarkt, te ondersteunen bij het opeisen van een arbeidsovereenkomst bij de werkgevende partij.

Ingangsdatum

Het streven is om de bepalingen uit het wetsvoorstel VBAR per 1 januari 2026 van kracht te laten zijn. Echter, De Raad van State heeft zich zeer kritisch over het voorstel uitgelaten en geadviseerd aanpassingen door te voeren voordat het voorstel bij de Tweede Kamer der Staten-Generaal wordt ingediend. Hoeveel vertraging en aanpassingen dit zal opleveren, zal nog moeten blijken.